Reacties op boek "Het einde van de opvoeding"

"Het heeft ons de ogen geopend..."

Geachte heer Geurtz,
Via via kwamen wij in contact met uw boek 'Het einde van de opvoeding' en het heeft ons de ogen geopend...
Veel van de conflicten hier in huis (een druk gezin met een pittige, gevoelige dame van 6 en een zachtaardige gevoelige knuffelbeer van 3) proberen we met behulp van uw boek in betere banen te leiden, maar oplossingen voor sommige situaties weten we niet door te vertalen vanuit uw boek. Kunt u, als dat kan en als u het wilt, uw reactie geven op de volgende situaties?

1. Mama, oudste en jongste eten vis, een groot bakje kibbeling. Onze oudste mag verdelen. Zij neemt bijna alle stukjes vis en laat 2 stukjes voor mama, en 2 voor haar broertje over. Het oude gevoel voor rechtvaardigheid komt boven, mama word boos, en met veel conflict hebben we uiteindelijk allemaal even veel. Mama is zich bewust van haar handelen dus de tweede keer besluit mama het zo te laten. Oudste zat lekker te eten uit haar volle bak en haar broertje en ik zaten eigenlijk te wachten tot zij haar buik vol had en wij 'de rest op mochten eten'. Ze had totaal geen gevoel van 'dit hoort zo niet' ofzo, ze leek het geheel normaal te vinden dat wij op onze beurt moesten wachten totdat zij niet meer hoefde. En dat druist ook wel weer erg tegen mijn gevoel in moet ik zeggen. Hoe kon / kan ik hier het beste op reageren?
Er is een oude regel die zegt dat de verdeler de keuze aan de ander laat. Als de oudste mag verdelen mogen de andere kiezen welk bakje ze willen. De oudste zal daardoor haar best doen om eerlijk te verdelen.  In het algemeen: je hoeft niet alles goed te vinden. Je mag best je grenzen stellen en corrigeren. Maar tegelijk haar boosheid daarover erkennen: "Ik snap best dat je het liefst alle kibbeling zelf opeet. Maar helaas voor jou willen wij ook mee-eten. Dus hier met die vis!"

2. We hebben onze oudste regelmatig op een feestje gigantisch haar gang laten gaan met snoep eten, met in gedachten 'als ze straks buikpijn heeft, leert ze het vanzelf wel af'. Maar dat gebeurt niet, het volgende feestje eet ze zich weer helemaal vol, en het daaropvolgende feestje weer. Iedere keer heeft ze buikpijn en praten we erover hoe dat voelt ('niet fijn, mama'), en of het dan slim is zoveel te eten ('nee, mama), enzovoorts. Het is alleen wel erg moeilijk vertrouwen te houden dat dit zich vanzelf oplost. Moeten / kunnen we haar hierin anders begeleiden en zo ja, hoe?
   Zijn er afgezien van dat ze zich ziek voelt, nadelige gevolgen van die incidentele snoep-orgies? Als dat zo is, kun je ingrijpen, door haar minder naar die feestjes te laten gaan bijvoorbeeld. Maar als het slechts af en toe gebeurt, zou ik me niet te druk maken. En als je haar niet wilt weghouden van die feestjes, en je wil dit toch onder je controle brengen, dan moet je op zo'n feestje er de hele tijd bijblijven en haar snoepzucht afremmen. Dat lijkt me een honds karwei en ook nog eens veel nadeliger voor haar. Belangrijker is het "snoep-klimaat" bij jullie thuis. Wat ze bij anderen doet, kun je beter maar loslaten en blijven vertrouwen.
3. Onze jongste slaapt slecht in. Hij wil alleen inslapen als mama naast hem ligt. Dat vindt mama op zich niet erg, als hij dan maar gaat slapen. Maar hij gaat een beetje liggen spelen, het in slaap vallen duurt al met al 1,5 uur (en mama wil 's avonds ook wel tijd voor zichzelf), met als gevolg dat mama als een politieagent gaat dreigen 'als je nou niet gaat slapen dan gaat mama naar beneden hoor', maar dit willen we niet. Later naar bed brengen werkt niet, hij heeft gewoon tijd nodig om af te koelen. Als we hem om 8 uur ipv 7 uur naar bed brengen, slaapt hij ook pas 1,5 later. Mama heeft hier vanaf vandaag (we hadden het boek nog eens gelezen en kwamen weer tot bezinning) verandering in gebracht door heel geduldig te zijn want mama wil die politieagent niet zijn, maar we weten niet goed hoe we hiermee vanuit de gedachte van uw boek mee om kunnen gaan. We hebben overigens wel een vast bedtijdritueel met voldoende cooling-down (douchen of bad, boekje lezen, samen de dag doornemen, slaapliedje, etc.).

Erna de Wit

Reactie:

Je moet hier leren je eigen grens aan te geven zonder zijn pogingen daar overheen te gaan te veroordelen. Dus aankondigen dat je niet bij hem gaat blijven todat ie slaapt, maar na een vast ritueel (bad, bed, verhaaltje, liedje, knuffeltje of zoiets) bij hem weggaat. En het dan ook doen. Als hij in zijn eentje nog wat blijft spelen in zijn bed totdat ie moe is: prima! Als hij gaat huilen, niet reageren. Als hij uit bed komt, heel vriendelijk weer terugbrengen, niet boos worden, erkennen van zijn gevoel dat het moeilijk is, maar dat het vast wel zal lukken, instoppen, knuffel, en wegggaan. Je moet hier waarschijnlijk wat extra energie insteken, gedurende een paar dagen, een week misschien. Eventueel vragen wat hij nodig heeft om alleen in te slapen en daar zo mogelijk in voorzien (muziekdoosje, fotootje van mama bij het bed, wat dan ook). Soms helpt het door hem in het ouderlijke bed te laten inslapen en later in zijn eigen bed te leggen. Alleen als hij echt last heeft van angst en paniek, moet je deze training nog wat uitstellen, wat langer geduld hebben en ondertussen uitzoeken waarom hij bang is.

Jan.

"We twijfelen nu tussen 'erkennen, vertrouwen en loslaten'"

Beste Jan,
We zitten nu even met de handen in het haar. Vanmiddag heeft onze oudste (meisje van 6) twee plastic 'diamanten' meegenomen uit de winkel, die ter decoratie ergens op een kleedje lagen. We twijfelen nu tussen 'erkennen, vertrouwen en loslaten' en 'laten zien dat we erg teleurgesteld zijn'. Intuïtief zouden we terug willen gaan naar de winkel om haar sorry te laten zeggen.
Esther Keuning 

Reactie:
Hallo Esther,
een doortastende jongedame, die dochter van je! Geef haar mijn complimenten. Als je goed kijkt, kun je zien welk gevoel zij heeft bij deze gebeurtenis. Dat gevoel moet je eerst erkennen zonder oordeel: ze mag er trots op zijn, of zich schamen, of gewoon hebzucht voelen om die mooie blinkdingen. Je kunt hier volkomen normaal over doen: alle kinderen maken het mee dat ze iets stelen uit een winkel. Je kunt zelfs erkennen dat het prachtige diamanten zijn die ze daar heeft meegenomen. Alleen helaas: ze zijn niet van jou, dus we moeten ze terug geven. Je kan haar het zelf laten doen en sorry erbij zeggen als ze ook snapt dat het niet mag. Maar niet als een soort strafoefening of een vernedering om haar het stelen af te leren. En zeker niet zoiets als teleurstelling in haar laten merken: er is immers niks slechts aan haar, ze is gewoon aan het leren leven. Als ze erg bang is om het zelf terug te brengen, doe je het voor haar, en zeg je erbij dat ze het een volgende keer misschien wel zelf terug zal moeten brengen. Als je denkt dat de winkelier morele praatjes gaat houden, hou je dochter dan maar thuis en breng het zelf even terug. Maar het allebelangrijkste is dat je geen moreel oordeel hebt en haar support geeft bij het teruggeven. En er dan samen eens hartelijk om lacht.
Groetjes,
Jan Geurtz

"Zo wordt roken toch weer een verleiding"

Hallo Jan Geurtz
Mijn zoon van 12 jaar vroeg mij van de week of hij een scooter krijgt als hij tot zijn 16 niet rookt. Naar aanleiding van jouw boekje vroeg ik me af of dit eigenlijk wel een goeie deal is. Zo wordt roken toch weer een verleiding. Ik kon dit niet goed aan hem verkopen, wist niet hoe. Wat denk jij hierover?
Ik besloot met hem in zee te gaan met de mededeling dat de afspraak niet alleen sigaretten, maar ook joints en pillen beslaat. En bovendien de afspraak dat hij voor het geval hij na zijn 16 wel denkt te gaan roken, eerst jouw boekje moet lezen. Het zit me niet echt lekker, maar ik kwam er niet uit. Wil je hierop reageren? Bedankt vast.
Catharina van Deursen.

Reactie:
Mijn complimenten voor je zoon: dat is een slimmerik: een beloning vragen voor iets dat hem nu (nog) geen enkele moeite kost. Maar je gevoel dat er iets niet helemaal lekker zit aan die deal is terecht. Zodra je een beloning stelt tegenover niet roken (en pillen en zo) versterk je de gedachte dat roken en pillen dus eigenlijk heel lekker zijn en dat het een opoffering is om er vanaf te zien. Misschien dat het je zoon een beetje afremt om te gaan roken, maar dat afremmen versterkt tevens zijn gevoel dat hij iets lekkers moet laten. Dus als de beloning binnen is (of zelfs al voor die tijd, maar dan stiekum) begint hij er toch aan. Hoe graag je je zoon ook van het roken af wilt houden, deze manier werkt niet. Je kunt hem hooguit waarschuwen voor roken, dat het helemaal niet lekker is behalve als je eraan verslaafd bent en dat het je gevoel van eigenwaarde omlaag haalt enzovoort. Misschien dat hij zo de illusie van de verslaving verstandelijk al doorziet voordat de druk vanuit leeftijdsgenoten toeneemt. En verder maar gewoon veel vertrouwen in hem hebben. Misschien kun je de deal afzeggen door hem die scooter in elk geval te geven, gewoon omdat het zo'n lieverd is, ook zonder dat ie aan jouw voorwaarden voldoet.

Vriendelijke groeten, Jan Geurtz.

"Het was een enorme bevrijding"

Beste Jan Geurtz
Ik ben een vrouw van 40 jaar en werk sinds 4 jaar met peuters. Ik heb je boek "Het einde van de opvoeding" gelezen en het was een enorme bevrijding om het te lezen. Dit was wat ik zocht en zo wil ik met kinderen omgaan. Ik zou dan ook graag willen weten of er plekken zijn waar op die manier, zoals in je boek beschreven, gewerkt wordt. Ook gaan mijn gedachten uit naar zelf een peutergroep opstarten. Zijn er adressen of tips die voor mij van belang kunnen zijn? In ieder geval bedankt voor je prachtige boeken!
Katie Bloem

Reactie:
De manier van werken die ik in mijn boek beschrijf is ontleend aan het Boeddhisme. Ik denk niet dat er Boeddhistische scholen en peutergroepen zijn in Nederland. Maar er zijn natuurlijk best veel mensen in de praktijk van opvoeding en onderwijs die al op deze manier (proberen) om te gaan met kinderen, en dat hoeven beslist niet allemaal Boeddhisten te zijn. Dus misschien kunnen mensen die op deze of soortgelijke manier werken, of plekken weten waar dat gebeurt, dat even doorgeven.

Groetjes,
Jan Geurtz

"Het voelt alsof ik een strijd van bijna 40 jaar eindelijk mag en kan opgeven"

Dag Jan,
via deze mail wil ik je bedanken voor je geweldige boek "Het einde van de opvoeding". Ik ben al jaren bezig met me te ontworstelen aan mijn eigen opvoeding, worstel inmiddels al 10 jaar met 'hoe voed ik mijn kinderen op?' en heb zelfs onlangs een scriptie geschreven waarin het o.a. gaat over de relatie tussen die twee dingen. Alles wat ik heb gedaan heeft me geholpen, maar jouw boek heeft me laten zien dat ik altijd, nog steeds, onder alles wat ik deed, mezelf af bleef wijzen. Dat ik aan zulke hoge eisen moest voldoen dat dat toch nooit zou lukken en dat ik me dus 20 keer per dag slecht voelde over mezelf, met daaraan gekoppeld onmiddellijk die afwijzing. Toen ik dat eenmaal ZAG (kijken!), kon ik het eindelijk gaan loskoppelen, bovenal door eerst te erkennen (!) dat het zo nu eenmaal was... Dan zal het vertrouwen en het loslaten nog wel volgen, daar heb ik nu alle vertrouwen in. Het voelt alsof ik een strijd van bijna 40 jaar eindelijk mag en kan opgeven, pfffff. Dus alle reden om dit ook eens uit te spreken naar degene die dit via het boek bewerkstelligd heeft: bedankt!!
Hartelijke groeten van
Nelien van Doorn

Boekrecensie

Hieronder volgt een recensie van "Het einde van de opvoeding" zoals die inmiddels al is verschenen op www.relimyst.nl (bibliotheek).Misschien verschijnt de recensie in de boekenkrant (die gratis is), anders in het nieuwe nummer van Religie&Mystiek.

"Het einde van de opvoeding" is het derde boek van auteur Jan Geurtz. Eerder schreef hij de succesvolle uitgaven "De opluchting" en "De verslaving voorbij".Geïnspireerd door het Boeddhisme rekent Geurtz af met onze manier van opvoeden én met de opvoeding die we zelf hebben genoten.

De schrijver gooit het zogenaamde "opvoedingsparadigma" overboord: de algemene basisovertuiging dat mensenkinderen niet goed zijn zoals ze zijn, maar gestuurd en gedwongen moeten worden om goede mensen te worden. Dit opvoeden gebeurt uiteraard (meestal) vanuit de allerbeste bedoelingen en de meest oprechte ouderliefde. Wij proberen onze 3-jarige elke keer maar weer bij te brengen om netjes te eten. Dat is fijn voor later en hoeven we ons ook niet te schamen over ons falen als opvoeders als ons kind de boontjes op de vloer knoeit. Dus ten behoeve van het látere levensgeluk, grijpen we nú in. Daarmee leren we in feite het kind dat het zoals het nu is, niet goed is, niet aan onze voorwaarden voldoet en tonen we geen vertrouwen in het kind dat het uiteindelijk zelf wel netjes leert eten. Zo ontstaat er een negatief basisgeloof ("ik ben niet goed genoeg", "ik ben slap", "ik mag er niet zijn" enz). Omdat basisgeloof te bedekken ontwikkelen ze een mentale constructie genaamd identiteit. Die identiteit wordt beknellender naarmate er meer energie gestoken wordt in het bedekken van dit basisgeloof. Op deze wijze geven we onze beperkende patronen door aan onze kinderen. Terwijl we dat nou net niet willen. We willen het beter doen en anders. Maar hoe!

In "Het einde van de opvoeding" geeft Geurtz daarop een helder antwoord: laat de vooronderstelling los dat we kinderen beter moeten maken dan ze al zijn. In plaats daarvan kijk wat er is, wat je voelt, wat het kind voelt. Erken datgene wat je waarneemt. Heb er vervolgens vertrouwen in dat je kind leert wat het moet leren en laat vervolgens het hele probleem los. Deze handelswijze is direct gerelateerd aan meditatieoefeningen zoals bekend vanuit het Boeddhisme. In essentie lijkt "Het einde van de opvoeding" op "Met kinderen groeien" van Jon Kabat-Zinn waar een basisprincipe is: het erkennen van de soevereiniteit van het kind en in elke situatie maar weer contact maken met je ademhaling en met bewuste aandacht waarnemen wat er is en van daaruit handelen.

Dit is zeer beknopt waar "Het einde van de opvoeding" over gaat, maar ik zou zeggen: iedereen die te maken heeft met opvoeding moet dit boek gewoon zelf lezen. Het boek is buitengewoon helder en toegankelijk geschreven. Lovenswaardig vind ik ook dat uit ieder hoofdstuk de oprechte intentie spreekt om de kennis te delen en over te dragen. Zonder omhaal van woorden en nergens zweverig wordt het hele gedachtegoed over het opvoedingsparadigma en hoe jezelf daarvan te bevrijden haarfijn uit de doeken gedaan. Geurtz geeft voorts handvaten om het gelezene direct in de praktijk te brengen. Kijken-erkennen-vertrouwen-loslaten, dat zijn de slogans van het nieuwe opvoeden.
Diderica van Thes 
Met plezier heb ik het boek van Jan Geurtz (Het einde van de opvoeding) gelezen. Verfrissend nieuw jasje voor een al oude, maar nog nooit goed doorgedrongen opvatting dat we moeten stoppen met het opvoeden van kinderen in de zin van africhten.
Ik heb vandaag dan ook het boek van harte aanbevolen in mijn boekenrubriek in het radio-programma Dubbel O (rvu, 747 AM, elk dag 11:30-12:00 uur). U kunt het naluisteren. zie:
http://www.ouders.nl/mdiv2003-dubbel-o.htm, of rechtstreeks:
http://cgi.omroep.nl/cgi-bin/streams?/747am/rvu/dubbelo/20040209.rm (maandag 9 februari, vanaf minuut 24).
Vriendelijke groet,
Justine Pardoen [hoofdredactie Ouders Online]